‹‹ከአገር እንድወጣ ማስጠንቀቂያ ተሰጥቶኛል›› አቶ አስመላሽ ሀዲሽ ወልዱ

ዋና ዜናተጻፈ በ  ታምሩ ጽጌ

шаблоны RocketTheme
Форум вебмастеров

የዛሬው ‹‹ምን እየሠሩ ነው?›› ዓምድ እንግዳችን አቶ አስመላሽ ሀዲሽ ወልዱ ይባላሉ፡፡ ተወልደው ያደጉት በትግራይ ክልል አጋሜ አውራጃ አዲግራት ከተማ ውስጥ ነው፡፡

ትምህርታቸውን እስከ ዘጠነኛ ክፍል በተወለዱበት አዲግራት ከተማ ተከታትለው፣ ወደ አሰብ ራስ ገዝ በመጓዝ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርታቸውን አጠናቀዋል፡፡ የደርግ መንግሥት መውደቅን ተከትሎ በ1983 ዓ.ም. ወደ አዲስ አበባ ከተማ መምጣታቸውን የሚናገሩት አቶ አስመላሽ በንግድ ሥራ ተሰማርተው ስኬታማ ሥራ እየሠሩ የነበሩ ቢሆንም፣ ባልታሰበ ድንገተኛ ገጠመኝ ከፍተኛ ችግር ውስጥ መውደቃቸውን ተናግረዋል፡፡ ስለገጠማቸው አስቸጋሪ የሕይወት ፈተናና አሁን ስላሉበት ሁኔታ ታምሩ ጽጌአነጋግሯቸዋል፡፡

ሪፖርተር፡- ወደ አዲስ አበባ የመጡት መቼ ነው?

አቶ አስመላሽ፡- በ1983 ዓ.ም. ነው የመጣሁት፡፡ 

ሪፖርተር፡- አዲስ አበባ ከመጡ በኋላ የተሰማሩበት የሥራ መስክ ምን ነበር?

አቶ አስመላሽ፡- አዲስ አበባ ከመጣሁ በኋላ የአስመጭና ላኪነት ፈቃድ በማውጣት በንግድ ሥራ ተሰማራሁ፡፡

ሪፖርተር፡- ምን ዓይነት የንግድ ሥራዎችን ነበር የሚያስመጡትና የሚልኩት?

አቶ አስመላሽ፡- የማስመጣው ጨርቃ ጨርቆችንና የምግብ ሸቀጣ ሸቀጦችን ነበር፡፡ ይኸንን የንግድ ሥራ ስሠራ በመንግሥት በኩል የሚጠበቅብኝን ግብርም ሆነ ሌሎች የንግድ ሥራው የሚጠይቀውን ግዴታዎች እየተወጣሁ ነበር፡፡ 

ሪፖርተር፡- በዚህ የንግድ ሥራ ላይ የተሰማሩት እስከመቼ ነበር?

አቶ አስመላሽ፡- ከ1984 ዓ.ም. እስከ 1991 ዓ.ም. ድረስ ሠርቻለሁ፡፡ ከ1991 ዓ.ም. በኋላ ወደሌላ ሥራ ተዘዋወርኩ፡፡

ሪፖርተር፡- ምን ዓይነት ሥራ ለወጡ?..................

አቶ አስመላሽ፡- ሥራ የመለወጥ ሳይሆን ፣ ያው የንግድ ሥራ ሆኖ ሙሉ በሙሉ በላኪነት ብቻ መሥራት ጀመርኩ፡፡ በኢትዮጵያ የሚመረቱ ሸቀጣ ሸቀጦችን ብቻ መላክ ጀመርኩ፡፡ የግብርና ውጤቶችንና ማዕድን መላክ ጀመርኩኝ፡፡ 

ሪፖርተር፡- የግብርና ውጤቶችን ሲሉ ምን ዓይነት የሰብል ምርቶችንና ማዕድን መላክ የጀመሩ?

አቶ አስመላሽ፡- ከማዕድን እጣን፣ ከጥራጥሬ ዘሮች ሁሉንም ዓይነትና እንጨት እልክ ነበር፡፡ 

ሪፖርተር፡- እንጨት እንዴት ነው የሚልኩት?

አቶ አስመላሽ፡- የባሕር ዛፍ እንጨት ነው የምንልከው፡፡ በአንድ አካባቢ ለልማት ተብሎ የሚቆረጥን ባሕር ዛፍ ወይም አልምቶ ከሚሸጥ እገዛና፣ ወደ ውጭ እልካለሁ፡፡ 

ሪፖርተር፡- እንጨቱ በምን ዓይነት ሁኔታ ተዘጋጅቶ ነው የሚላከው? የትኞቹስ አገሮች ናቸው የሚገዙት?

አቶ አስመላሽ፡- ዋና ገዢ አገር የመን ነች፡፡ እንጨቱን አድርቀን በቁመቱ ሳይቆራረጥ አዘጋጅተን እንልከዋለን፡፡ እነሱም የሚጠቀሙበት በአብዛኛው ለወይን እርሻ ነው፡፡ ማለትም፤ የወይን ተክላቸው በመሬት ላይ ሲተኛ በተለያዩ ነገሮች ይበላሽባቸዋል፡፡ ይኸንን ለመከላከል ከእኛ በሚገዙት እንጨት እንደ ዳስ በመጠቀም ከብዙ ነገር ይከላከሉበታል፡፡ ከእጣንና እንጨት በተጨማሪ፣ ለመጀመሪያ ጊዜ የዱባ ፍሬ ወደ ውጭ አገር መላክ የጀመርኩት እኔ ነኝ፡፡ የዱባ ፍሬ ለዘመናት የሚጣል እንጂ ወደ ውጭ አገር ተልኮ የውጭ ምንዛሪ የሚያመጣ አልነበረም፡፡

ሪፖርተር፡- የዱባ ፍሬ የሚልኩት የት ነበር?

አቶ አስመላሽ፡- ሳዑዲ ዓረቢያ፣ ዮርዳኖስ፣ የመንና ሌሎች የዓረብ አገሮች ነበር፡፡ ይኸንን ሥራዬን በወቅቱ አብሬያቸው (በመበደርና በማበደር) የምሠራው፣ አዋሽ፣ ወጋገን፣ ንብ እና ዳሽን ባንኮች ያውቃሉ፡፡ 

ሪፖርተር፡- ንግድ ሲጀምሩ መነሻ ካፒታልዎ ስንት ነበር?

አቶ አስመላሽ፡- በወቅቱ የነበረው የገንዘብ ዋጋ ከፍተኛ ስለነበር እንጂ መነሻ ካፒታሌ የተጋነነ አልነበረም፡፡ በ100 ሺሕ ብር ካፒታል ነው ወደ ንግዱ ዓለም የተቀላቀልኩት፡፡ ከትንሽ ነው የተነሳሁት፡፡ ከውጭ አልባሳትና የምግብ ሸቀጣ ሸቀጦችን በማስመጣት ጀምሬ፣ እያደግኩኝ ስመጣ ወደ ላኪነት ሥራ አደግኩኝ፡፡ በላኪነት ንግድ ለመሰማራት በዋናነት ያነሳሳኝ ብዙ ምክንያቶች አሉ፡፡ የመጀመሪያው የአገሬን ምርት ለውጭው ዓለም በመላኬ የውጭ ምንዛሪ ከማስገኘት በተጨማሪ፣ አገርንና ምርቷን ማስተዋወቅ ነው፡፡ ሁለተኛ እኔም ተጠቅሜ የአገሬን አርሶ አደር ተጠቃሚ ማድረግ ነው፡፡ አበዳሪዎቼ ባንኮችም ተጠቃሚ ይሆናሉ፡፡ በተለይ ወጋገን ባንክና ንብ ባንክ ዋና አበዳሪዎቼ ስለነበሩ፣ ሥራውን አብረን እየሠራን ነበር ማለት ይቻላል፡፡ በእርግጥ ባንኮቹ ብድር ሲሰጡኝ ለምበደረው የገንዘብ መጠን ኮላተራል ይዘው ቢሆንም፤ በቀናነትና በተባባሪነት መንፈስ ተግባብተን ስንሠራ ቆይተናል፡፡ 

ሪፖርተር፡- ከጥራጥሬ እህሎች በዋናነት የምትልኳቸው የትኞቹን ዓይነት ነው? የምትልኩላቸው አገሮች የትኞቹ ናቸው?

አቶ አስመላሽ፡- የምልከው አውሮፓ፣ ዓረብ አገሮች በሙሉ፣ ወደ አፍሪካና አሜሪካ ነው፡፡ ጥራጥሬዎች፣ የቅባት እህሎችና ቅመማ ቅመሞችን ነበር የምልከው፡፡ 

ሪፖርተር፡- በላኪነት የንግድ ሥራ ላይ ምን ያህል ጊዜ ሠርተዋል?

አቶ አስመላሽ፡- ለስድስት ዓመታት ሠርቻለሁ፡፡ እኔ ወደ ላኪነት ሥራ ስገባ ዝም ብዬ በድፍረት አልገባሁም፡፡ የላኪነት ሥራ እንዴት እንደሚሠራ፣ ውጤታማ ለመሆን ምን መደረግ አለበት? ከነማንና በምን ሁኔታ ይሠራል? እኔ ለራሴና ለሀገሬ ማድረግ ያለብኝ ምንድን ነው? የሚለውን ጭምር ለማወቅ በአገሬና በውጭ አገር ሥልጠና ወስጄ ነው ወደ ዘርፉ የተቀላቀልኩት፤ ከሥልጠና በኋላም፣ የላኪነት ሥራ ላይ ከተሰማሩ ነጋዴዎች ጋር በመሆን ሥራውን ተለማምጄ ነው በራሴ መሥራት የጀመርኩት፡፡ በአሁኑ ጊዜ በጣም ብዙ በላኪነት ሥራ ላይ የተሰማሩ ነጋዴዎች አሉ፡፡ ኢትዮጵያም ከዚህ የንግድ ዘርፍ ጥሩ የውጭ ምንዛሪ እያገናኘ እንደሆነ ይሰማኛል፡፡ ነገር ግን እኔ በዚህ የሥራ ዘርፍ በተሰማራሁበት ጊዜ በላኪነት የንግድ ዘርፍ ተሰማርተው የነበሩት በጣት የሚቆጠሩ ነበሩ፡፡ 

ሪፖርተር፡- የግብርና ውጤቶችን ወደ ውጭ የምትልኩት በምን ዓይነት ሁኔታ ነበር?

አቶ አስመላሽ፡- እኔ መላክ የጀመርኩት መጀመርያ በአዲስ ከተማ ክፍለ ከተማ አማኑኤል አካባቢ የማበጠሪያና ማሸጊያ ማሽን በማዘጋጀት ሁሉንም የምልካቸውን ምርቶች በልዩ ሁኔታ በማሸግና የሚፈለገውን የአላላክ ሁኔታ በማሟላት ነበር፡፡ የሚላከው ዝም ብሎ አበጥሮና አሽጐ ሳይሆን፣ ዓለም አቀፍ ደረጃውን በጠበቀና በአገራችንም የደረጃዎች መዳቢ ባለሥልጣን ባስቀመጣቸው መስፈርቶች አማካይነት ነው፡፡ በመሆኑም ያንን ሁሉ ነገር አሟልቼ ነበር የምልከው፡፡ ብሔራዊ ባንክ ባወጣው የኤክስፖርት ንግድ አሠራር መመሪያ መሠረት፣ ንግድና ኢንዱስትሪ ሚኒስቴር (በወቅቱ) በሰጠው ፈቃድ መሠረትና ኢትዮጵያ የንግድ ሕግን በሚመለከት ያስቀመጠችውን ሕጋዊ አካሄድ ሁሉ በማሟላት እሠራ ነበር፡፡ በመንግሥት ደረጃ ጥሩ ተቀባይነትም ነበረኝ፡፡ የመላክ ሥራ በአዲስ አበባ አማኑኤል አካባቢ በደቂቃ አንድ ኩንታል የሚያዘጋጅ ሁለት ማበጠሪያና ማሸጊያ ማሽን በመታገዝ ጀምሬ፣ ሥራው እየተስፋፋና የውጭ አገር ደንበኞች እየበዙ ሲሄዱ ቡራዩ፣ ናዝሬት፣ ጐንደርና ሁመራ ላይ በድምሩ ዘጠኝ የማበጠሪያና ማሸጊያ ማሽኖችን በመትከል ሥራውን በሰፊው መሥራት ጀመርኩ፡፡ የማበጠሪያና ማሸጊያ ማሽኖችን በተለያዩ ቦታዎች ለመትከል ያስገደደኝ፣ ምርቱን የሚያቀርቡ ነጋዴዎችና አርሶ አደሮች ባሉበት አካባቢ በቀላሉ መገበያየት እንድንችል ነው፡፡ ሌላው በየአካባቢው የሚሰበሰቡ ምርቶች ባሉበት አካባቢ ተዘጋጅተው በዚያው ለመላክ አመች በመሆኑና የትራንስፖርት ወጪን ለሁላችንም ለመቀነስም ጭምር ነው፡፡ ሥራው በየክልሉ እየተስፋፋ ሲሄድ ዜጐችም ሥራ የማግኘት ዕድል ይኖራቸዋል፡፡ ብዙም ሠራተኞች ነበሩኝ፡፡    

ሪፖርተር፡- የድርጅትዎ ስያሜ ምንድነው?

አቶ አስመላሽ፡- አንደኛው ኤቨር ግሪን ትሬዲንግ ኃላፊነቱ የተወሰነ የግል ማኅበር፡፡ ሁለተኛው ሥረዋት ኃላፊነቱ የተወሰነ የግል ማኅበርና ሦስተኛው ድርጅቴ ኦል ግሪን ትሬዲንግ ኃላፊነቱ የተወሰነ የግል ድርጅት የሚባሉ ሲሆኑ የላኪነት ሥራው ይሠራ የነበረው በእነዚህ ድርጅቶች ነበር፡፡ የላኪነት ሥራው ጥሩ እየሆነ በመሄዱ ተጨማሪ የላኪነት ሥራውን የሚያግዙ ሌሎች ኩባንያዎችን እንዳቋቁም ሥራው እራሱ አስገደደኝ፡፡ በመሆኑም በደቡብ ክልል አርባ ምንጭ አካባቢ የእርሻ መሬት በመውሰድ ከባልደረቦቼ ጋር በመሆን ኦል ግሪን አግሮ ኢንዱስትሪ የሚባል ድርጅት አቋቋምን፡፡ ከአርሶ አደሮች ከምንገዛው የሚላኩ ምርቶች በተጨማሪ ራሳችንም አምርተን ለመላክ በማሰብ ነው ወደ እርሻው ኢንቨስትመንት የገባነው፡፡ ቃሊቲ አካባቢም የምግብ ማደራጃ አቋቋምኩ፡፡ ይኸንን ደግሞ ለማቋቋም ያስገደደኝ ነገር፣ ወደ ውጭ አገር የምንልካቸው የግብርና ውጤቶች በውጭ አገር ወደ ሌላ የምግብ ዓይነት ተቀይረው ወደ አገራችን ሲገቡ በማየቴ ነው፡፡ ስለዚህ ‹‹ለምን እዚሁ አገራችን ላይ አናመርታቸውም?›› በማለት የምግብ ማደራጃ ፋብሪካ ለማቋቋም ወሰንኩ፡፡ በውጭ ምንዛሪ የላክናቸውን ሸቀጣ ሸቀጦች ዓይነትና መልካቸውን ቀይረው ሲላኩልን፣ በውጭ ምንዛሪ መግዛታችን ያለማወቅ ስለነበር፣ ያንን በማጥናት አስፈላጊነቱ ጐልቶ ስለታየን ፋብሪካ ለማቋቋም ችዬ ነበር፡፡ በሥራ አማካይነት ከማውቃቸው አንድ የየመን ዜጋ ጋር በመሆን በሽርክና የሲሚንቶ ፋብሪካ ለመሥራት ተስማምተን በአማራ ክልል ደጀን ከተማ አካባቢ ቦታ ወስደን ነበር፡፡ ቦታውን ከተረከብን በኋላ፣ የማምረቻ ማሽን ለማስገባት አዘዝን፡፡ ይኸንን ሁሉ የምናደርገው ከሚመለከታቸው መንግሥታዊ መሥሪያ ቤቶች ተገቢውን ሕጋዊ ፈቃድ በመውሰድ ነው፡፡ ለአገር መጠቀሚያና ወደ ውጭ ለመላክ ከፍተኛ ዕቅድ ይዘን ነበር የተነሳነው፡፡ የውጭ ብድር ከአውሮፓ አግኝቼ የማሽኑን መግቢያ ቀን እየተጠባበቅሁ ነበር፡፡ የሁሉም ኩባንያዎች ዋና ሥራ አስኪያጅ እኔ ብሆንም፣ ለቅርንጫፍ ድርጅቶቼ ግን፣ የማምናቸውና ሙሉ በሙሉ ኩባንያዎቹን በኃላፊነት ተቆጣጥረው ይሠራሉ ያልኳቸው በተለይ ሁለት ምክትል ሥራ አስኪያጆች ነበሩኝ፡፡ በወቅቱም ጥሩ ሠራተኞቼ ነበሩ፡፡ ታማኞችና ለአገር ለወገን ተቆርቋሪ፣ ዕድገት ፈላጊና ብሩህ ተስፋ የነበራቸው መልካም ዜጐች ነበሩ፡፡ ጥሩ ደመወዝተኞችና ከሥራቸው ያሉ ሠራተኞችን በጥሩ ሁኔታ እየተቀጣጠሩ ይሠሩ ነበር፡፡ በነገራችን ላይ መጀመሪያ የላኪነትም ሆነ ሌሎች የንግድ ድርጅቶቼን የመሠረትኩት ከእህቶቼ ጋር እንደነበር ለመጥቀስ እወዳለሁ፡፡ ሌሎች ሸሪኮች የመጡት በኋላ ላይ ነው፡፡    

ሪፖርተር፡- ምን ያህል ሠራተኞች ነበሩዎት? በቋሚነትና በጊዜያዊነት የሚሠሩ?

አቶ አስመላሽ፡- በወቅቱ ቋሚ ሆነው የሚሠሩት ከ50 በላይ ሠራተኞች ነበሩ፤ በጊዜያዊ ወይም በቀን ሠራተኛነት እስከ አሥር ሺሕ ይደርሱ ነበር፡፡ 

ሪፖርተር፡- የጊዜያዊ ሠራተኞቹ ቁጥር አልተጋነነም?

አቶ አስመላሽ፡- አልተጋነነም፡፡ ቦሎቄ፣ ጥቁር አዝሙድ ጤፍና፣ ሌሎቹም የእህል ዘሮች በማሽን ከተበጠሩ በኋላ፣ አንዳንድ ከማሽኑ የሚያልፉ አሉ፡፡ እነዚህ ከማሽንና ከወንፊት ያለፉት የሚለቀሙት በእጅ ነው፡፡ በተለይ ቦሎቄ በእጅ የተለቀመ ቢሆን በገዥም ስለሚፈለግ፣ የሚሠራው በሰው ኃይል ነው፡፡ በዚህ ምክንያት የቀን ሠራተኛ ቁጥር ተጋኖ ሳይሆን የሥራው ባሕሪ የፈጠረው ነው፡፡ 

ሪፖርተር፡- ከውጭ ነጋዴዎች ጋር የምትገናኙት ወይም ገበያ የምታፈላልጉት እንዴት ነው?

አቶ አስመላሽ፡- አገር ውስጥ ያለውን ሥራ የሚከታተሉና የሚቆጣጠሩ በጥሩ ደመወዝ የቀጠርኳቸው ምክትል ሥራ አስኪያጆች አሉ፡፡ እነሱ ልክ እንደኔ ሆነው ይሠራሉ፡፡ በተለይ ሰብሎች በሚሰበስቡበት ወቅት እኔ አለሁ፡፡ ግዢ ካጠናቀቅን በኋላ፣ ምክትሎቼ የማስበጠርና የማሳሸግ ቁጥጥር ሥራውን እንዲሠሩ መመሪያ ሰጥቼ ወደ ውጭ እሄዳለሁ፡፡ ምርቶቹን በምልክባቸው አገሮችም ወኪሎች አሉኝ፡፡ እነሱ ገዥዎችን አመቻችተው ይጠብቁኛል፡፡ ካለወኪልም በቀጥታ ግዥ የሚፈጽሙ ደንበኞች አሉን፡፡ በአጠቃላይ የእኔ ምክትል የሆኑ ሦስት ሰዎች በኃላፊነት እየሠሩ ነበር፡፡ በነገራችን ላይ የቁም ከብትና ሥጋም እንልክ ነበር፡፡ 

ሪፖርተር፡- በአማራ ክልል ደጀን ከተማ አካባቢ ሲሚንቶ ፋብሪካ ለመትከል ፈቃድ ወስዳችሁና መሬት ተረክባችሁ ማሽን አዛችሁ እንደነበር ገልጸውልኛል፡፡ ፋብሪካውም አልተተከለም፤ ማሽኑም አልመጣም፡፡ ለምን?

አቶ አስመላሽ፡- ማሽንና ፋብሪካ ብቻ አይደለም ተግባራዊ ሳይሆን የቀረው፣ ሌሎችም ብዙ ጅምሮች ነበሩ፡፡ ሆለታ ላይ የአበባ እርሻ ከአንድ የመናዊና ጣሊያናዊ ጋር መሬት ወስደን በጅምር የቀረ አለ፡፡ ሞጆ ላይ ደግሞ የማድለቢያና የቄራ መሬት ወስደን ሥራው በጅምር ቀርቷል፡፡ ሌሎችም ብዙ ዕቅዶችና ጥናቶች ነበሩኝ፡፡ 

ሪፖርተር፡- ተግባራዊ ያልሆነበት ምክንያት ምንድነው?

አቶ አስመላሽ፡- ምክንያቱ እኔ በ1997 ዓ.ም. ለሥራ ወደ የመን ሄጀ ነበር፡፡ ነገር ግን የመን ውስጥ ከአንድ የንግድ ድርጅት ጋር ስለሥራ ሁኔታ ተነጋግሬ ተፈራርሜ ከምሽቱ 4 ሰዓት ስወጣ በታጣቂዎች ታፈንኩኝ፡፡ ሰነዐ ከተማ ላይ፡፡

ሪፖርተር፡- እርስዎ ታዋቂ ነጋዴና በሕጋዊ መንገድ የሚሠሩ መሆኑን ነግረውኛል፡፡ በቀን መፈራረም ሲቻል በምሽት መፈራረሙ ለምን አስፈለገ?

አቶ አስመላሽ፡- ዓረብ አገሮች በተለምዶ እስከ እኩለ ሌሊት ድረስ ይሠራሉ፡፡ ዋና የድርጅት ኃላፊዎች የሚገኙት ከሰዓት በኋላና ግማሽ ሌሊት ድረስ ነው፡፡ 

ሪፖርተር፡- እነማን እንዳፈንዎትና ወዴት እንደወሰድዎት ታውቋል? ያደረሱብዎት ጉዳትስ?

አቶ አስመላሽ፡-  አፍነው ወዴት እንደወሰዱኝ አላወቅኩኝም፡፡ እነሱ ጋ ከሁለት ወራት በላይ አቆይተውኛል፡፡ በወቅቱ የጠየቁኝ በሚሊዮን የሚቆጠር ዶላር ነበር፡፡ ነገር ግን ምንም ያገኙት ነገር የለም፡፡

ሪፖርተር፡- ወራቱን የቆዩት በእስር ቤት ነው ወይስ በግለሰብ ቤት ውስጥ?

አቶ አስመላሽ፡- በግለሰብ ቤት ውስጥ ነው፡፡ ዶላር እንድሰጣቸው ደጋግመው ጠየቁኝ፣ ወደ ቤተሰብና የመን አገር ደንበኞች ጋ ቢደውሉም ቢያስደውሉም ግን ምንም ያገኙት ነገር አልነበረም፡፡ መታፈኔንና በማላውቀው ቦታ መታሰሬን እዚህ አዲስ አበባ ውስጥ በምክትል ዋና ሥራ አስኪያጅነት ለቀጠርኩትና በወቅቱ ፍፁም ታማኝ ለነበረው ግለሰብ (ለጊዜው ስሙን መጥቀስ አልፈልግም) አሳውቄዋለሁ፡፡ አፋኞቼም የሚፈልጉት ዶላር መሆኑን፣ የኢትዮጵያ መንግሥት እንዲያውቅልኝና በኢትዮጵያ የየመን ኤምባሲ በኩል ክትትል እንዲያደርጉልኝ እንዲነግርልኝም ነግሬው ነበር፡፡ ነገር ግን፣ ግለሰቡ ‹‹አይለቀቅም አብቅቶለታል›› ብሎ አስቦ ይሁን ወይም በወቅቱ ምን እንዳሰበ ባላውቅም፣ ለኢትዮጵያ መንግሥትም ሆነ ለሚመለከታቸው ወገኖች አላሳወቀልኝም፡፡ በመሆኑም ማንም ያስታወሰኝ የለም፡፡ ከተወሰነ በኋላ ‹‹አመሲያንሴ›› የሚሉት የፖለቲከኞች እስር ቤት አስረከቡኝ፡፡ ‹‹ይኸ ማንነቱ ያልታወቀ እስረኛ ነው›› በማለት አስረከቡኝ፡፡ አፋኞቼ ከዛቻና ማስፈራራት ያለፈ ምንም ዓይነት ድብደባም ሆነ መንገላታት አላደረሱብኝም፡፡ እንዲያውም ያበሉኝ ያጠጡኝ ነበር፡፡ ፖለቲከኞች እስር ቤት ግን ‹‹ማነህ? እንዴት ልትገባ ቻልክ? ከየት ነህ›› በማለት ድብደባ ደርሶብኛል፡፡ አንድ ወር አካባቢ እንደቆየሁ ‹‹በእኛ በኩል አጣርተናል፣ አንፈልግህም፡፡ ነገር ግን ከኢትዮጵያ በማጭበርበር ወንጀል እንደምትፈለግ ተገልፆልናል፡፡ እንድንመረምርህና እንድናጣራ ነግረውናል በማለት የአካል መጉደል እስከሚደርስብኝ ማለትም በመታፈኔ እንደልብ እንዳልተነፍስ የሚያደርግ ሕመምተኛ ሆኛለሁ፡፡ ከፖለቲከኞች እስር ቤት ሰነዐ ወደሚገኘው ወህኒ ቤት ‹‹ኢንተርፓል ነን›› በሚሉ ፖሊሶች ተወሰድኩ፡፡ በተደጋጋሚ ‹‹ወደ አገርህ ብንልክህ የፖለቲካ ችግር ይገጥምሀል?›› በማለት ስጠየቅ፣ ምንም ችግር እንደሌለብኝ በመግለጽ እንዲልኩኝ ተማፀንኳቸው፡፡ ሰላማዊ፣ ነጋዴና አገሬን ጠቅሜ እራሴን የምጠቅም ሰው መሆኔን ስነግራቸው፤ ‹‹በምን እንደተፈለክ እስከምናጣራ ምግብና ሕክምና ባለበት ወህኒ ቤት መቆየት አለብህ›› አሉኝ፡፡ ሁለት ወር ወህኒ ቤት ከቆየሁ በኋላ ‹‹ኢመነልጐ›› ወደሚባል እስር ቤት ወስደውኝ ከምድር በታች (Underground) አስገብተውኝ ለሁለት ሳምንታት ገረፉኝ፡፡

ከሁለት ዓመት በኋላ ‹‹ምርመራውን ጨርሰናል ተፈላጊ ሰው ነህ፡፡ ኢትዮጵያ ውስጥ አጭበርብረሀል፡፡ የባንኮች ብር ዘርፈህ የመጣህ መሆኑን አረጋግጠናል፡፡ አሁን ልናስረክብህ ነው›› አሉኝ፡፡ በቃል፡፡ ሊያስረክቡኝ ነው ብዬ ደስ ሲለኝ ዘገዩብኝ፡፡ ለምን እንደዘገዩ ስጠይቃቸው ‹‹የአገርህ ፖሊስ ሲመጣ ነው የምናስረክብህ›› አሉኝ፡፡ ሳያስረክቡኝ ባጠቃላይ ሰባት ዓመታት ከአራት ወር እዚያው ታስሬ ከረምኩኝ፡፡ ከሰባት ዓመታት በኋላ በድንገት ከምሽቱ አራት ሰዓት ‹‹ትፈለጋለህ›› ተብዬ በፖሊስ ታጅቤ ወደ የመን ሰነዓ ዓለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ ወሰዱኝ፡፡ ከኢትዮጵያ ለመጡ ሁለት ፖሊሶች ሲያስረክቡኝ የነበረኝ ደስታ ወሰን አልነበረውም፡፡ አመሰገንኳቸው፡፡ የአገሬን መንግሥትም አመሰገንኩ፡፡ አለመረሳቴም ገረመኝ፡፡ ሐምሌ 2 ቀን 2005 ዓ.ም. አገሬ ገባሁ፡፡   

ሪፖርተር፡- ከየመን ያመጡዎትን ፖሊሶች ለምን ይኸንን ያህል ዓመታት እንዳቆዩዎት አልጠየቋቸውም?

አቶ አስመላሽ፡- ‹‹ይኸ የእኛ ችግር አይደለም፡፡ የየመን ችግር ነው፡፡ እነሱ ካላስረከቡን እኛ ማምጣት አንችልም፡፡ አሁንም የመጣነው ለማስረከብ ፈቃደኛ ስለሆኑ ነው›› አሉኝ፡፡ 

ሪፖርተር፡- ኢትዮጵያ ሲገቡ ምን ገጠመዎት?

አቶ አስመላሽ፡- ቦሌ አውሮፕላን ማረፊያ ስደርስ መጀመሪያ በቴሌቪዥን ተቀረጽኩኝ፡፡ የፌዴራል ፖሊስ ፕሮግራም አዘጋጆች እየቀረጹኝ ‹‹የምትናገረው ካለ›› ብለው ጠየቁኝ፡፡ ‹‹ለምንድነው የምትቀርጹኝ›› በማለት እንዳይቀርጹኝ ጠይቄ ነበር፡፡ ግን የሰማኝ አልነበረም፡፡ ‹‹የምንቀርጽህ ለዶክመንት ነው›› አሉኝ፡፡ እኔ ወንጀለኛ ልባል የሚገባኝ በፖሊስ አስፈላጊው ምርመራ ተደርጐብኝ፣ በዓቃቤ ሕግ ክስ ከተመሠረተብኝና ፍርድ ቤት ወንጀለኛ መሆኔን ሲያረጋግጥ ብቻ ቢሆንም፣ የፖሊስ ፕሮግራም አዘጋጆች ወይም የሚመለከተው አካል ሐምሌ 2 ቀን 2005 ዓ.ም. አዲስ አበባ ከገባሁበትና ከቀረፁኝ ከሰዓታት ቆይታ በኋላ ሙሉ ቀን በኢትዮጵያ ቴሌቪዥን በየሰዓቱ ‹‹ለሰባት ዓመታት ስንከታተለው የነበረው፣ ከወጋገን ባንክና ከንብ ባንክ ከፍተኛ መጠን ያለው ገንዘብ ተበድሮ ተሰውሮ የነበረውን ግለሰብ ከተወሰረበት ቦታ በቁጥጥር ሥር ውሎ በኢንተርፖል አማካይነት ወደ አገር ውስጥ ተይዞ ገባ›› የሚል ዘገባ ተላለፈ፡፡ የሚያሳዝነውና የሚገርመው ነገር እኔ ሰባት ዓመታት የት እንደቆየሁ ያውቃሉ፡፡ ሌላው አስገራሚና እንኳን የንግድ ወይም የባንክ ዕውቀት ላለው ቀርቶ ለሌለው ሰው ግልጽ የሆነ ነገር ቢኖር ባስተላለፉት ዜና ላይ ‹‹ከወጋገን ባንክና ንብ ባንክ ከፍተኛ ብር ተበድሮ የተሰወረው›› ማለታቸው ነው፡፡ ‹‹ለመሆኑ ባንኮቹ ብድር የሚሰጡት በእምነት ነው እንዴ? በእምነት የሚሰጥ ቢሆን አይደለም ነጋዴ ሌላው ዜጋ አይበደርም?›› ሁሉም ወገን፣ መንግሥትም፣ ዜጐችም፣ ተቋማትም ሆኑ ሌሎች አካላት ልብ ሊሉት የሚገባው ነገር፣ አንድን ዜጋ ወይም ተቋም ለማጥቃት ሲፈለግ የሚኬድበት አካሄድ ምን ያህል የተዛባና ግምት ውስጥ የሚከት መሆኑን ኢትዮጵያውያን ከእኔ ሊማሩ ይገባል፡፡ እኔ በበኩሌ፣ ስንቱ እንደኔ ያልሆነ ስም እየተሰጠው ሰለባ ሆኖ ይሆን? መልሱን ለመንግሥትና ለኢትዮጵያ ሕዝብ ትቼዋለሁ፡፡ እኔ ምንም የፈጸምኩት ወንጀል ባለመኖሩ ሰው ብቻ ሳይሆን ፈጣሪም ያውቀዋል፡፡ 

ሪፖርተር፡- ወደ ኢትዮጵያ ገብተው በፌዴራል ፖሊስ ታስረው ነበር፡፡ እዚህ የደረሰብዎ ችግር አለ?

አቶ አስመላሽ፡- አገሬ ውስጥ ምንም የደረሰብኝ ችግር የለም፡፡ የሚፈልጉትን ምርመራ በስፋት አካሄዱ፡፡ ምርመራው ከዓቃቤ ሕግ ጋር በጋራ ነበር የተደረገው፡፡ ሐምሌ 29 ቀን 2005 ዓ.ም. ምርመራውን ያደረገው ዓቃቤ ሕግ፤ ምንም የሚያስጠይቀኝ የወንጀል ድርጊት እንደሌለብኝ በመጥቀስና ነፃ መሆኔን በመግለጽ ከእስር እንድፈታ በፍትሕ ሚኒስቴር በኩል ተነገረኝ፡፡ ነገር ግን ‹‹ነፃ ነህ›› ብባልም ፖሊስ ሊለቀኝ ፈቃደኛ አልሆነም፡፡ 

ሪፖርተር፡- ለምን?

አቶ አስመላሽ፡- ‹‹መርማሪ ፖሊስ፣ ‹‹እኛ ገና ምርመራ ሳንጨርስ ዓቃቤ ሕግ እንዴት ይዘጋዋል?›› በማለት ‹‹አልፈታም›› በማለት ‹‹ምርመራ እንቀጥላለን›› ብሎ ቀጠለ፡፡ ፍርድ ቤት አቀረቡኝና ተጨማሪ ጊዜ ጠየቁብኝ፡፡ እኔ ደግሞ ፖሊስና ዓቃቤ ሕግ በጋራ መርምረውኝ ዓቃቤ ሕግ ክስ የሚያስመሠርት ምንም ዓይነት ወንጀል ያልተፈጸመ መሆኑን በመግለጽ የምርመራ መዝገቡን መዝጋቱን አስረዳሁ፡፡ ፍርድ ቤቱ በሁለት ሚሊዮን ብርና ከአገር እንዳልወጣ ዕግድ ጥሎ እንድፈታ አዘዘ፡፡ ነገር ግን የዋስትና ማስያዢያው ገንዘብ ከአቅሜ በላይ ስለነበረ ለፌዴራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት ይግባኝ አልኩኝ፡፡ ፍርድ ቤቱ ጥቅምት 1 ቀን 2006 ዓ.ም. ሥራ ሲጀምር የይግባኙን መዝገብ ተመልክቶ በነፃ እንድሰናበት ውሳኔ በማስተላለፉ፤ የፍትሕ ሚኒስቴር ዓቃቤ ሕግ ‹‹ግለሰቡ ወንጀል አልፈጸመም፣ ነፃ ነው ይለቀቅ›› ባለ በ37ኛ ቀኔ ከእስር ተፈታሁ፡፡ እዚህ ጋ ልብ ሊሉ የሚገባው ‹‹የበላይ አካል ማነው? የሚለውን ነው ‹‹ዓቃቤ ሕግ ወይስ ፖሊስ? በእኔ ጉዳይ የበላይ የነበረው ፖሊስ ነበር፡፡ እንዳጠቃላይ ግን መንግሥትንና ፍርድ ቤቶችን እንዲሁም ፍትሕ ሚኒስቴርን ላመሰግን እወዳለሁ፡፡ ምክንያቱም ንፁህ በሆነ መንገድ ጉዳዩን መርምረውና አጣርተው ትክክለኛውንና ተገቢውን ፍትሕ ስለሰጡኝ ነው፡፡ ቀደም ብለው ከየመን አስመጥተውኝ ቢሆን ኖሮ የወጣትነቴን ጊዜ በእስር ቤት ከማሳልፍ ብዙ እሠራበትና ራሴን፣ ወገኖቼንና አገሬን እጠቅም ነበር፡፡ 

ሪፖርተር፡- ከብዙ የእስር ቤት ቆይታ በኋላ ወደ አገርዎ በመመለስ ፍትሕ አግኝተዋል፡፡ ከሰባት ዓመታት በፊት የጀመሯቸውና የወጠኗቸው የንግድ እንቅስቃሴዎችን በምን ሁኔታ ላይ ሆነው አገኟቸው?

አቶ አስመላሽ፡- ከእስር እንደወጣሁ ከአንድ ሳምንት ዕረፍት በኋላ በልጅነት ዕድሜ ወደጀመርኳቸው የንግድ ሥራዎችና በውጥን ላይ ወዳሉት የተለያዩ የኢንቨስትመንት ፕሮጄክቶቼ ነበር ያመራሁት፡፡ ምንም ነገር ላገኝ አልቻልኩም፡፡ ደብዛቸው ጠፍቷል፡፡ ምክትል ሥራ አስኪያጅ በማድረግ በዋናነት የቀጠርኳቸው ሦስት ግለሰቦችን (ስማቸውን ለጊዜው መጥቀስ አልፈልግም) ላገኛቸው አልቻልኩም፡፡ በዚሀ አጋጣሚ መናገር የምፈልገው በወቅቱ በቂ ኮላተራል በማስያዝ የተበደርኳቸው ባንኮች ነበሩ፡፡ እኔን ሲያጡና ክፍያ ሲቆምባቸው በኮላተራል የያዟቸውን ንብረቶች ሸጠው እንደሚወስዱ በብድር ውሉም ላይ የተገለጸ ነገር ቢሆንም፣ የሸጡት ንብረት ሳይበቃቸው ወይም ካበደሩት ገንዘብ ጋር ያልተመጣጠነላቸው ካሉ፣ አብረውኝ ሆነውና የነበረኝን ንብረት በጋራ አስመልሰን ለመክፈል ፈቃደኛ መሆኔን ነው፡፡ ባንኮች ብቻ ሳይሆኑ፣ ምርቶቻቸውን በዱቤ ወደ መጋዘኖቼ ያስገቡና ሳይከፈላቸው የቀሩም ካሉ፣ ተባብረንና በእምነት በውክልና እንዲያስተዳድሩ የፈቀድኩላቸውን ግለሰቦች በሕግ ፊት አቁመን ንብረታችንን በማስመለስ በጋራ ለመሥራት ፈቃደኛ መሆኔን ለመግለጽ እወዳለሁ፡፡ መንግሥት የነበሩኝን ማሽነሪዎች፣ የንግድ መጋዘኖች አጠቃላይ ንብረቶቼን የግል መኖሪያ ቤቴን ሳይቀር በግላቸውና በቤተሰቦቻቸው ስም ያዞሩት፣ በቀድሞ የእኔ ሠራተኞች (ምክትል ሥራ አስኪያጆች)፣ አሁን ደግሞ ባለሀብት የሆኑትን ግለሰቦች ተፈርዶልኝ ወደነበርኩበት ሥራ በመመለስ ራሴን፣ ቤተሰቤን፣ ወገኔንና አገሬን እየረዳሁ እንድኖር ያደርግልኝ ዘንድ እምነቴ ሙሉ ነው፡፡ የማስተምራቸው የሙት ልጆችና የራሴ ልጆች አሉኝ፡፡ ምክትል ሥራ አስኪያጆቹ እህቶቼን ‹‹ከፍተኛ የመንግሥት ባለሥልጣናት እየፈለጓችሁ ነው›› በማለትና በማስፈራራት ብዙ ጉዳት አድርሰውብኛል፡፡ የማምነው፣ እመካበት የነበረውና ምክትል ሥራ አስኪያጅ ያደረግኩት ግለሰብ፣ የመኖሪያ ቤቴን ውክልና እህቴ እንድትሰጠው በማድረግ፣ በአክስቱ ስም አዙሮት አገኘሁት፡፡ ጐንደር ላይ የነበረው የማበጠሪያና ማሸጊያ ማሽንን አንዱ ሠራተኛዬ የነበረው ግለሰብ በቀጥታ በራሱ ስም አዙሮ ትንሽ ከቆየ በኋላ በሚስቱ ስም ማዞሩን መረጃ ደርሶኛል፡፡ 

ሪፖርተር፡- እርስዎ ነፃ መሆንዎ ተረጋግጧል፡፡ ንብረትዎን በሚመለከት በሕግ አልጠየቁም?

አቶ አስመላሽ፡- ጠይቄያለሁ ‹‹ማጣራት የምትችለው አዲስ አበባ ላይ ያለውን ብቻ ነው፡፡ ሌላውን ማጣራት የሚቻለው በየክልሉ ነው አለኝ›› የአዲስ አበባ ፖሊስ ኮሚሽን፡፡ በየክልሉ ሄደህ አመልክት ተባልኩ፡፡ ነገር ግን ያለፉት ሰባት ዓመታት ያለአግባብ ታስሬ እንደነበር መንግሥት ያውቃል፡፡ ጉዳዬ በፌዴራል መንግሥት ታይቶ የነበሩኝ ንብረቶቼ የት እንደደረሱ ተጣርቶና ተሰብስቦ ‹‹ገንዘብ አለን›› ለሚሉ ባንኮችም ሆኑ ግለሰቦች ከተሰጠ በኋላ ቀሪው ደግሞ እንደ አዲስ ‹‹ሀ›› ብዬ ድሮ በጀመርኩት ሥራ እንድሰማራ ሊደረግልኝ ይገባል የሚል ጥያቄ ለሚመለከታቸው የፍትሕ አዛዦች ጥያቄ አቅርቤያለሁ፡፡ ፌዴራል ፖሊስ ‹‹የግለሰብ ጉዳይ አናይም›› ብሎኛል፡፡ ከየመን ድረስ ያመጣኝ ግን እኔን ግለሰቡን ፌዴራል ፖሊስ ነው፡፡ የግል ቤቴን በሚመለከት ለፖሊስ አመልክቼ ምርመራ ከተደረገበት በኋላ ወንጀል መሆኑ ተረጋግጧል፡፡ በተጠርጣሪው ላይ ክስ ቢመሠረትም ተጠርጣሪው ለጊዜው ታስሮ ወዲያው ተፈትቷል፡፡ መለቀቁ ግን ግራ አጋብቶኛል፡፡ ተመሳሳይ ወንጀል የፈጸሙ ግን ዋስትና ተከልክለው በእስር ላይ የሚገኙ ብዙ ናቸው፡፡ የእኛ ተጠርጣሪ ግን ከእስር ወጥቶ እኛ የቆጠርናቸውን ምስክሮች ከፍርድ ቤት በራፍ ላይ አሳስሯቸው በዋስ ተለቀው ጉዳያቸውን የተገላቢጦሽ እየተከታተሉ ነው፡፡ ግለሰቡን ግን ከ15 በላይ ድርጅቶች፣ በጣም ብዙ ተሽከርካሪዎች፣ ኦርጅናል የንግድ ፈቃድ፣ ውሎችና የተለያዩ የግልና መንግሥታዊ ሰነዶች፣ መኖሪያ ቤት፣ ጥሬ ገንዘብና በሌሎች ጉዳዮች መንግሥት እንዲጠይቅልኝ እየጠየቅኩኝ ነው፡፡ ‹‹ማስረጃ ስለሌለው ሊጠይቀኝ አይችልም›› በማለት የፈጸመው ቢሆንም፣ ብዙ ሐቀኛ ኢትዮጵያውያን ሠራተኞችና ሌሎች እማኞች ስላሉኝ፣ ከመንግሥት ድጋፍ ጋር እውነታው ላይ እደርሳለሁ የሚል እምነት አለኝ፡፡

ሪፖርተር፡- እርስዎ በታሰሩበት ዓመት የድርጅቶችዎ ካፒታል ምን ያህል ደርሶ ነበር?

አቶ አስመላሽ፡- 2.5 ቢሊዮን ብር ደርሶ ነበር፡፡ በ1997 ዓ.ም.፡፡

ሪፖርተር፡- አሁን ከተፈቱ በኋላ እየደረሰብዎ ያለ ችግር አለ?

አቶ አስመላሽ፡- በጣም ብዙ ችግር እየደረሰብኝ ነው፡፡ አንደኛ ካገር እንድወጣ ማስጠንቀቂያ ተሰጥቶኛል፡፡ ሁለተኛ ከአገር የማልወጣ ከሆነ በእውነትም ይሁን በውሸት ሴራ ተጠንስሶ ወደ እስር ቤት እንደምወረወር ተነግሮኛል፡፡ ይኸንን ማድረግ ካልተቻለ ሕይወቴን እንደሚያጠፉ ጊዜ ገደብ ወስነው ነግረውኛል፡፡ ለአንድ ወር የተሰጠኝ የጊዜ ገደብ ቢያልፍም እስካሁን አለሁ፡፡ ከእግዚአብሔር ጋር እየተጠነቀቅሁ የኢትዮጵያ መንግሥትና ሕዝብ እንዲያውቅልኝ የምፈልገው ነገር፣ እኔ በሕይወቴ ከማንም ጋር ተጋጭቼና ፀብ ውስጥ ገብቼ አላውቅም፡፡ የቅርብ ወዳጆቼ የነበሩ የቀድሞ ሠራተኞቼና ኃላፊ ያደረግኳቸው ግን እያስፈራሩኝ ነውና ሕይወቴ ቢያልፍም ሆነ አንድ ጉዳት ቢደርስብኝ ከእነሱ ሌላ ተጠያቂ እንደማይኖር ሊታወቅልኝ ይገባል፡፡ የኢትዮጵያ መንግሥትና ሕዝብ እያለ በጓዳ ውስጥ ተሸሽጌ አልሞትም፡፡ መጠየቅ የሚገባኝንም በሕግ ፊት የመጠየቅ ሕገ መንግሥታዊ መብት እንዳለኝም ልገልጽ እወዳለሁ፡፡ እታሰራለሁ፣ እታፈናለሁና እገደላለሁ ብዬ መንግሥትና ሕግ ባለበት አገር የከተማ ውስጥ ሽፍቶችና ትናንንሽ ‹‹መንግሥት ነን›› ባዮችን ፈርቼ የማጀት አጫዋች እንደማልሆን ሊያውቁትና ሊገነዘቡት ይገባል፡፡ አንዳንዶች ማንነታቸው በግልጽ ባይታወቅም፣ ዓቃቤ ሕግ በእኔ ላይ የወንጀል ድርጊት ፈልጐ ክስ እንዲመሠርት እየገፋፉት መሆኑንም ለማወቅ ችያለሁ፡፡ ነገር ግን መንግሥትም ሆነ የፍትሕ አካሉ ማንነቴን በደንብ አብጠርጥረው ካወቁ በኋላ ነፃ መሆኔን ስላረጋገጡልኝ፣ ካሁን በኋላ ለሚመጣብኝ ‹‹በሬ ወለደ›› የክስም ሆነ የውንጀላ እንቅስቃሴ ቅንጣት ታክል የሚያስፈራኝ ነገር የሌለ መሆኑንም ኢትዮጵያውያን ወገኖቼ እንዲያውቁልኝ እፈልጋለሁ፡፡